Malinese werkwijze

Anco kreeg enige tijd geleden te horen dat hij al 'echt Malinees' werd. Dit werd hem vertelt door een van onze meubelmakers, die moest lachen toen hij merkte dat we niet op de afgesproken dag langs kwamen. Vaak als je dit wel doet namelijk, is datgene wat je kwam halen 'nog net niet klaar'. Hmm, ja ja. Dat zeggen ze allemaal.

Maar goed, toch zijn wij ijverige Nederlanders ertoe gebaat enige Malinese werkwijzen aan te nemen. Doe je dit niet, dan raak je a) gefrustreerd; b) overwerkt (ja dat kan ook hier in Mali, met name onder zendelingen (lees: blanken)); of c)....wie het weet mag het zeggen, u gaat door voor de koelkast. Erg nodig overigens nu met de hete tijd van het jaar. Anco vertelde me dat hij 35 graden (toch wel het maximum tot nu toe) in huis had gemeten.

Terug naar punt c), al ideeën? Jawel, of anders raak jij of het werktuig waarmee je bezig bent 'oververhit'. Ja, je leest het goed, en dan praten we maar niet over mei, wanneer (niet naar eigen zeggen) de mussen letterlijk van het dak vallen. Nou ja, meer figuurlijk dan, want we hebben nog geen mussen gezien ;-)

Zo gebeurd het momenteel regelmatig dat de laptop oververhit raakt en dus overgaat op 'safe mode'. Moeilijk werken wel. In Anco's werkkamer / logeerkamer staan meer dan één computer, waarvan het beeldscherm gewoon uitvalt. Ik heb me laten vertellen dat beeldschermen de grootste 'energieverslinders' zijn, laten wij nu een extra grote hebben.

Vandaag begaf onze kaars op de voortafel (vlak bij het raam) het ook. Hij ging van ellende krom staan. We hebben er een foto (overigens niet van de beste kwaliteit) van genomen om het bewijs vast te leggen.

Jullie lezen het wel, we zullen ons echt ook enigszins aan moeten passen. We hebben helaas geen airco de hele dag tot onze beschikking. Tussen het werk door nemen we dus, zoals de Malinezen het betaamt, enige rustpauze op het heetst van de dag, of een koele duik (meer sprong) in het zwembad. Om vervolgens enkele seconden verfrist weer aan het werk te mogen gaan. Anco hanteert de methode: koude douche nemen, niet afdrogen en op die manier enige verkoeling te ontvangen.

Een warme groet uit Mali,

p.s.
Onze huishulp Aya neemt morgen een badpak mee, om na het werk samen enige verkoeling te zoeken. Ze houdt erg van water, en dat is niet 'normaal' voor Malinezen (nu is ze ook Ivoriaans, dus dat scheelt). Maar we zijn erg benieuwd hoe dat gaat uitpakken. Misschien schrijven we er nog een weblog over, misschien ook niet. De tijd zal het leren!

Anco wordt een oude man

Het is bijna zover, op zaterdag 26 februari mag Ewien zich erin verheugen dat Anco net zo oud (of jong, het is maar net hoe je het bekijkt ;-) wordt. Maar liefst 30 jaar!

Grappig toch hoe wij Nederlanders een verjaardag vieren, hebben we eigenlijk nooit zo bij stil gestaan. Maar hier op het veld in een internationale setting wordt je soms stilgezet waarom je bepaalde dingen doet. Soms weet je dit simpelweg gewoon niet, omdat het culturele overdracht is, je hebt het van jongs af aan geleerd.

Zo hebben we zaterdag een oer-Hollands feestje, met appeltaart & Hollandse spelen. Carina, Anco's mede-jarige deze week, trekt dan de sjoelbak uit de kast. Sinds deze met onze verscheping mee is gekomen, maken we er zo nu en dan dankbaar gebruik van. Maar goed, oer-Hollands dus, al zullen er ook Amerikaanse vrienden bij zijn. Vooraf hebben zij 'tips ontvangen' over het hoe te gedragen op een oer-Hollandse verjaardag. Wat denken jullie?

Waarom moeten ze alle aanwezigen ook een hand geven en feliciteren met de jarige? Is toch nergens voor nodig...Sja, geef daar maar eens een goed antwoord op. Wie het antwoord heeft mag het ons toemailen. En niet zoiets als “uit beleefdheid” of wat dan ook, want dat kunnen we zelf ook wel bedenken ;-)

Wisten jullie dat Malinezen hun verjaardag niet vieren? Tenzij er echt een belangrijke gebeurtenis aan is gekoppeld, een jubileum of iets. Maar uit zichzelf zullen ze het niet vieren. Toch wel sneu voor alle Malinese kids, vinden jullie ook niet? Ook als je hun naar hun leeftijd vraagt, doe je dit op een Malinese (omslachtige) manier. Je vraagt niet Hollands: Hoe oud ben je/bent u? Nee, je vraagt naar het jaar waarin ze geboren zijn. Vaak zullen ze je ook hun leeftijd niet kunnen vertellen.

Ook in het antwoord verwerk je dan, indien mogelijk, een belangrijke gebeurtenis die in dat jaar heeft plaatsgevonden. Wel interessant niet? Lijkt net een raadspelletje. Boven de 50 jaar (sorry, hebben we niet verzonnen ;-) wordt ook je leeftijd niet meer echt genoemd, maar ben je gewoon een oude vrouw of man. Wel met respect uiteraard, want ouderen staan in de Malinese maatschappij in hoger aanzien dan de jongeren.

Nou, wij doen het zaterdag gewoon simpel hoor, oer-Hollands dus! Gewoon vragen hoe oud Anco & Carina zijn geworden. Niets geen omhaal van woorden, gewoon recht door zee. Ze worden overigens bij elkaar 70 jaar! Toch nog een raadspelletje, om uit te vinden hoe jong Carina dan wordt.

Blanke huid niet altijd voordelig

Het is in Mali niet altijd in ons voordeel dat we 'uitgerust' zijn met een blanke huid. Alhoewel er totaal geen ' wrok' leeft tegen blanken in een land als Mali. Ze zullen je altijd met vriendelijkheid tegemoet treden, je helpen waar het kan. Op de weg naar Sierra Leone in december vorig jaar betekende dit zelfs, dat een man van zijn fiets stapte in de brandende hitte van de dag. En ons hielp een band te verwisselen met gereedschap dat niet naar behoren functioneerde.

Waarom is een blanke huid dan toch niet altijd voordelig? Nou, dat is in het geval dat je ergens iets gaat kopen, met name bij mannelijke kopers, aldus Anco. Dan telt je blanke huid vrijwel direct voor een dubbele prijs. Het wordt helemaal 'leuk' als je iets gaat kopen waarvan je de waarde niet kent en je dus ook niet (vooraf) kunt weten of je voor de gek wordt gehouden / flink voor de gek wordt gehouden/ of wordt opgelicht waar je bijstaat.

Soms kun je er later met Malinese werkers op onze compound smakelijk om dit soort voorvallen lachen, soms niet. Zo konden we er wel om lachen dat we een tv-antenne hadden gekocht voor 10.000 CFA, terwijl onze 'bruine vriend' die voor maximaal 2.500 CFA op de markt zou kunnen krijgen. Het mooiste voorbeeld deed zich toch wel vanochtend voor. Onze huishulp Aya (van oorsprong Ivoriaanse) zou voor het werk naar de markt gaan, om groenten in te kopen. Op het lijstje prijkte bananen, tomaten, uien en paprika's.

Groot werden onze ogen (en dat om 8 uur in de ochtend ;-) toen ze met een grote tas vol bananen, tomaten, uien, paprika's én komkommers aankwam. Ze liet ons vol trots zien wat ze voor 2.000 CFA (zo'n 3 euro) op de markt had kunnen krijgen, hmm pardon kopen. Ruim 3 kilo bananen voor 500 CFA (blanken betalen 300 CFA/kilo); teveel tomaten om te tellen voor eenzelfde prijs (blanken betalen hiervoor het 5-dubbele); en ga zo maar door. Ze had nog wat geld overgehouden en daarvoor had ze voor ons iets extra's meegebracht: komkommers. Nu moeten we haar alleen nog duidelijk maken voor de volgende keer dat we zulke hoeveelheden nooit op kunnen met z'n 2-en. Maar hard gelachen hebben we er wel om.

Jullie begrijpen uiteraard wel dat we als blanke niet meer (zo vaak) naar de groenten markt gaan, Aya is wat dat betreft een veel betere onderhandelaar. Jammer voor de Bambara taalles die we daardoor mislopen (je kunt goed oefenen als je over de markt loopt), maar wij Nederlanders doen onze achtergrond eer aan! Geld besparen waar geld kan worden bespaard, dat is ons devies.

Gesprekken, volleybal en zwemmen

De afgelopen 2 dagen hebben we oriëntatie gehad met een groep van 3 'nieuwe' zendingskoppels. Nieuw?, horen we jullie denken. Maar jullie zijn toch al een maand of 5 in Mali. Ja, dat klopt, maar geloof ons, in een totaal nieuwe omgeving als Mali heb je tijd nodig om te settelen, je aan te passen aan de cultuur, je nieuwe werkplek, het internationale team, etc. Dat doe je niet even in een maand of wat en gaat zeker niet vanzelf (sorry als ik hiermee een ballon kapot laat klappen ;-). Om die reden zijn deze oriëntatiedagen met allemaal nieuwelingen ook gewoon goed, gezellig en bovenal leerzaam.

Zo kunnen we tijdens deze dagen intensief onze ervaringen als nieuwe zendingswerkers delen en elkaar ook mogelijke oplossingen aanreiken bij zaken waartegen we (allemaal) aanlopen. Eén van de onderwerpen van deze oriëntatie was bijvoorbeeld het lastige, maar zeker aanwezige onderwerp 'When godly people do ungodly things'. Oftewel: zending en moraliteit (het Engelse woord morality klinkt in mijn oren altijd wat beter / duidelijker).

De zendingsgeschiedenis laat zien dat dit een steeds terugkerend, moeilijk onderwerp is, van het begin af aan. Mensen met de beste bedoelingen komen terecht op een plek, ver van hun vertrouwde omgeving, in een land met totaal verschillende waarden en normen als zij gewend waren. Geen (grote/goede) sociale controle zoals thuis door familie en vrienden, etc. Dat levert in alle gevallen stress op die soms wordt omgezet in immoraliteit op welk gebied dan ook. Het komt gelukkig niet veel voor (gaat om een klein percentage), maar het is wel belangrijk om te erkennen dat deze dingen gebeuren, ook op het zendingsveld.

Waarbij we dan als zendingswerkers onder elkaar de taak hebben er voor elkaar te zijn, elkaar te scherpen, elkaar op dingen te wijzen, met het doel elkaar op het juiste pad te houden.

Naast gesprekken met elkaar, was er ook ruimte voor teambuilding. Zo gingen we vandaag naar een plek waar we heerlijk konden zwemmen, strandvolleyballen (uiteraard op een nepstrand ;-) en te picknicken. Op deze wijze leerden we ook elkaars sportieve kant beter kennen. Verdeeld in 2 teams hebben we ons in het zweet gewerkt, om elkaar vervolgens op broederlijke wijze uit (of zal ik zeggen toe) te lachen vanwege een bijzondere slag (bij de eerste slag belandde de bal in de mangoboom en kregen we 'm er bijna niet meer uit ;-) of omdat iemand bijvoorbeeld voor zich uit stond te staren, zonder echt deel te nemen aan het spel.

Het besluit was gauw genomen. Eén keer per jaar hebben we een veldconferentie, waarbij alle CMA-zendingswerkers vanuit heel Mali samenkomen om onderwerpen te bespreken als het met name gaat om beleid. Dit jaar waren wij allen voor om deze conferentie een sportief tintje te geven. Eerst het veld op en dan pas aan de discussie, dat geeft een beter zicht op wat we als team nodig hebben en wat niet.

Ongewenste huisdieren

Neem het volgende scenario in gedachte: Anco & Ewien zitten heerlijk op de bank, vol bewondering te genieten van de door Malinese handen gemaakte houten (handige) kast. Heerlijk toch als je boeken niet meer in de keukenkastjes hoeven te staan vanwege het altijd aanwezige stof. Sja, onze leraar op de bijbelschool had ons gewaarschuwd: Mali is gelijk aan hitte en stof ;-)

Terug naar de bank. Anco:”Hoor jij ook iets vreemd?” Ewien:”Hmm, hoe bedoel je? Je bedoelt een soort geritsel”. Anco:”Juist ja, waar zou dat vandaan komen? Het lijkt wel alsof het uit de bank komt!” Ewien: “Uit de bank? Maar die is net nieuw, van mooi bamboehout gemaakt.” Helaas zag hij er mooier uit dan hoe goed hij zat, maar dat even daar gelaten ;-)

Na onze bezorgdheid uit te hebben gesproken, gingen we maar eens op onderzoek uit. Het geluid was overigens niet nieuw, we hadden het de week ervoor ook duidelijk waargenomen. Maar er nog niet de juiste aandacht aan geschonken. En toen ontdekte Anco het: er lag een soort zaagsel op verschillende plekken op en onder de bank. En er zaten allerlei kleine gaatjes in onze nieuwe bamboebank. En...er kropen ook nog kleine, op spijkers lijkende, beestjes uit. En je hoorde ze onze bank opeten. Ja, jullie lezen het goed, we hoorden ze letterlijk onze holle bamboebank 'beknagen' (nieuw Nederlands woord).

Sja, wat doe je dan? Dan sta je wel even raar te kijken. Nou, eerst maar eens de kussens van de bank en de bank helemaal volspuiten met insecticide. Dat hielp enigszins, sommige “woodbores” (zoals onze Canadese buren ze gedoopt hebben) die naar buiten kwamen, waren bezig aan hun laatste ademtocht. Maar, kwam de gedachte op, als ze de bank opeten, wat dan nog meer? Al stelde het ons enigszins gerust dat ze met name in zacht hout geïnteresseerd waren.

Aya, onze huiswerker, wilde de volgende morgen de bank compleet en al in het zwembad gooien. Op die manier zouden de woodbores verdrinken en kwamen ze tenminste uit hun holen. Anco vond dat niet zo'n strak plan, omdat onze bank ook wel eens een slag groter zou kunnen worden. Dan kunnen we in ieder geval meer visite huizen, grapte Ewien. Het ontbreekt ons nog aan voldoende zitmeubels in huize Van Bergeijk.

Maar goed, alle advies van ervaren zendelingen verkregen, concludeerden we dat de bank in ieder geval naar buiten moest voor de nacht. Stel je voor dat ze aan onze andere meubels zouden beginnen. Zo gezegd, zo gedaan. Maar dan? Het plan ligt er om al ons hout (in alle kamers!) te lijf met pure gif, op aanraden van onze ervaren buren. Nou, da's nog al wat. Alle plafonds in het huis zijn van hout, onze nieuwe kast, onze tafel en 6 stoelen, waarvan de onderkant nog niet is gelakt (= extra gevaar).

Geen paniek, wat gedaan moet worden moet worden gedaan. De komende dagen zullen we dus ten strijde trekken tegen deze ongewenste huisdieren. Dan zullen we ook ons huis moeten 'sealen' als het ware, omdat we onze gasten niet willen laten meegenieten van deze 'giftige lucht'. Vervuilde lucht hangt er tenslotte al meer dan genoeg buiten, door heel Bamako heen.

Caleb is in de hemel

Caleb was onze portier in de stad op het kantoor. Gisterenochtend kwam hij niet op zijn werk opdagen. De nachtwacht ging dus maar eens richting Caleb's huis om te kijken wat er eventueel aan de hand was.

Hij was nog maar net de straat uit van het kantoor en daar stond een hele groep mensen bij elkaar. Daar aangekomen bleek Caleb op de grond te liggen. Omstanders wisten te melden dat hij afgestapt was van zijn fiets en vervolgens zijn fiets tegen een boom zette en vervolgens neerviel.....

Kaleb bleek de laatste tijd al meer flauw gevallen te zijn en had een lage bloeddruk aldus een arts. Hij was nog maar 53 jaar. Toch dachten we dat hij al in de zestig was, zo zag hij er tenminste uit. In Mali ligt de gemiddelde levensverwachting rond de 45 jaar.

Afgelopen vrijdag was de begrafenis, daar gaat hier in Mali nooit langer dan 1,5 dag overheen. Meestal wordt 'de overledene' dezelfde dag nog begraven, maar goed het was nu met 30 graden nog relatief koel. We gingen eerst naar de kerk, waar wel zo'n 300 mensen bij elkaar gekomen waren om afscheid te nemen van Caleb. Hij was een geliefd persoon.

De dienst was echt voor de levenden, er werd wat over Caleb verteld, maar men sprak vooral over het heldere evangelie wat Caleb als zijn Hoop in het leven kende. Vanaf z'n 12e jaar in de kerk gekomen, op z'n 24e gedoopt en in zijn achtertuin was een nieuwe kerk begonnen die vandaag de dag tot een grote gemeente is uitgegroeid. Heel zijn leven zich in de gemeente ingezet en veel betekent voor vele medemensen. De laatste jaren had hij een 'rustiger' baantje bij ons zendingskantoor als portier.

Hij lag gewoon voorin de kerk op een soort tafel met een kleed erover heen. Een kist is te duur. Na de dienst vlug naar de begrafenis waar als je er aankomt toch al blijkt dat ze hem vanuit het busje (ja ook rouwauto's komen er hier niet aan te pas) direct in het graf gelegd hebben. De begraafplaats op zich is een verschrikkelijk e aanblik. Een smal weggetje op een ongeveer 2 hectare braakliggend terrein. Links van het weggetje allemaal verbrand afval en duizenden koeienhorens, die moeilijk verbranden. Rechts van het weggetje allemaal heuveltjes wat erop duidt dat er iemand begraven ligt.

De grafheuveltjes verregenen al gauw tot een wat hobbelig landschap waar iedereen gewoon overheen loopt en de grafheuveltjes direct langs de weg daar worden 'gewoon' auto's overheen geparkeerd. Bij Caleb's graf aangekomen staan alle mannen er omheen en de vrouwen kijken op een afstandje van zo'n 15 meter toe. Ik (Anco) sta daar en zeg tegen mijn buurman: “Joh ik sta toch zeker ook op iemands grafheuveltje” Ja dat geeft niets is het antwoord..... Het is even wennen.

Het graf zelf is een gat van ongeveer 1,5 meter diep en aan de zijkant onderin zover uitgehold dat ze het lichaam helemaal in de zijkant van het graf kunnen duwen. Nu worden er modderstenen gepakt en wordt er met modder en de modderstenen netjes een muurtje gemetseld zodat het lichaam niet meer te zien is en je alleen een recht gat de grond in overhoud. Nu beginnen heel wat mannen met scheppen en met de blote handen het gat weer te vullen met de losse aarde. Omdat het lichaam zo netjes in de zon gebakken aarde is weg gemetseld gaat het niet stinken en gaan honden en andere beesten er niet naar graven. Met de losse grond wordt even netjes een grafheuveltje gemaakt.

Nu nog weer even gauw terug naar de kerk voor een minuut of 10 en dan op naar het huis van de familie. Iedereen blijft daar even zitten. Alle vrouwen op de binnenplaats en de mannen bij elkaar op de straat voor het huis. Dan na een half uurtje meldt de familie dat we permissie hebben om te vertrekken. Je hoeft dan nog niet weg, maar je bent vrij om te gaan.

Tja dat was weer eens een bijzondere ervaring, leven en dood is dagelijks zo dichtbij hier, maar ook voor de aanwezigen een grote troost dat Caleb nu in de Hemel is bij Zijn Vader.

Stukje bij beetje

De afgelopen week hebben we met een dominee & jeugdwerker gepraat over Open software...Open wat? Zullen sommige zeggen. Open software, je weet wel niet Microsoft (dat is het hebben van een auto met dichtgelaste motorkap), maar bijvoorbeeld Linux. Linux, draaiende gehouden door allerlei vrijwilligers, die programma's (door)ontwikkelen, waarvan de bron open en toegankelijk is voor iedereen. Al zou ik het, als Linuxleek, uiteraard niet in mijn hoofd halen de bron/codes aan te raken, zeg maar te wijzigen. Stel je voor dat het als een kaartenhuis in elkaar valt.

Maar goed, terug naar Open Source. Al voordat we naar Mali kwamen hebben we ons verdiept in gratis open source programma's op allerlei gebied. Simpelweg omdat het ons ideaal leek om in te zetten in een land als Mali, West-Afrika. Geen hoge rekeningen meer als het gaat om het inzetten van Microsoftprogramma's. Niets geen kopieën, maar 'gewoon' direct op de goede, legale manier aan de slag. Niet gemakkelijk overigens, in een land waar allerhand kopieën letterlijk op de straat voor het grijpen liggen.

De dominee en jeugdwerker zegt u? O ja, daar begon deze weblog tenslotte mee. Beiden kwamen bij ons op bezoek om eens te praten over ons, ons (toekomstige) werk en wat we daarin voor de kerk konden betekenen. En andersom. De jeugdwerker werd helemaal enthousiast toen Anco hem voor het eerst van zijn leven met Linux kennis liet maken. Hmm, zei hij met een lach, voor vandaag wist ik niets af van deze mogelijkheden. Ook de dominee werd enthousiast toen we hem een gratis programma lieten zien als het gaat om het opnemen en bewerken van muziek (Audacity). Laat hij nu een fervent en bijzonder getalenteerd musicuszijn.

Nou, we hadden hun onverdeelde aandacht, dat begrijpen jullie wel. Ons gesprek resulteerde in de toezegging van het zoeken van enthousiaste Malinese jongeren, die interesse hebben voor het werkbaar krijgen en houden van computers. We willen ons computerproject in het klein niet opzetten, zonder dat er vanaf het begin Malinese neuzen bij zijn. Anco zal deze jongeren dan tenminste één avond per week de ins en outs bijbrengen rond 'het hart van de computer'. Deze hardware-avonden zullen mij ook van de nodige kennis voorzien, als ik me voordoe als gastvrouw c.q. koffiedame ;-) Inmiddels zijn er 2 enthousiaste jongeren gevonden en gaan we volgende week maandag aan de slag. Hardstikke nieuw en spannend!

Daarnaast kwam onze buurman vandaag met een andere dominee op de proppen. Een dominee met interesse voor het leren van html, ofwel bouwen van websites. Of hij niet een keertje bij ons langs kon komen om over de mogelijkheden te praten. Nou, dat kan altijd. Eerst maar eens uit zien te vinden met welk doel hij dit wil leren en hoe diep hij de materie in wil duiken. Wellicht is het anders beter om een klein klasje te vormen, als er meer gegadigden zijn...Het blijft bijzonder hoe we zo stukje bij beetje steeds verder komen in de ideeën/uitvoering van een gedeelte van ons werk.