Liar liar

Zijn jullie ooit wel eens een echte leugenaar tegengekomen op straat? Eentje die zich zo goed in zijn rol kan verplaatsen, dat hij op aanvraag tranen uit de kast trekt. En in mijn beleving zijn eigen leugen op het laatst zelf gaat geloven. De afgelopen week kregen we met zo iemand te maken; dit is ons verhaal...

Het begon na de zondagavonddienst, waarin alle zendelingen en andere ontwikkelingswerkers een dienst in het Engels krijgen aangeboden. Na deze diensten staan er altijd bedelaars, verkopers, etc. op de stoep van de kerk, in afwachting van wat kleingeld, medicijnen of andere dingen.

Zo hadden we afgelopen zondag een gevluchte Ivoriaan (aldus zijn papieren), Yaya Dembele, aan ons autoraam staan. Nadat Anco 10 minuten met hem had gepraat en gezegd had dat we écht geen geld bij ons hadden (de waarheid overigens!), besloot hij hem ons visitekaartje te geven. Als hij dan serieus met zijn familie herenigd wilden worden en op zoek was naar geld voor een busticket, dan kon hij 's maandags bij ons op de compound langskomen. De meeste vragers zie je dan vervolgens niet meer terug.

Maar Yaya bleek een uitzondering te zijn op bovenstaande 'regel'. Toen we op maandag bij onze compound terugkeerden van een dagritje op de motor, vonden we Yaya wachtend op de hoek. Hij bleek de hele dag op ons gewacht te hebben. Anco vroeg hem naar binnen, praatte ruim een uur met hem om erachter te komen of zijn verhaal echt waar was. Zijn verhaal en antwoorden waren natuurlijk, overtuigend, waardoor Anco hem geld aanbod voor de busrit naar de grens. Yaya claimde (ook) christen te zijn en 'misbruikte' dit (bleek achteraf) om bij ons voeten aan de grond te krijgen.

Yaya kreeg zijn geld en vertrok weer. Nadat Anco hem op het hart had gedrukt hem te bellen als hij met zijn familie was herenigd. Einde happy story zou je denken...Maar nee...De volgende dag stond 'onze vriend' weer op de stoep. En dit keer beweerde hij de bus te hebben genomen naar de grens, om vervolgens niet door te worden gelaten wegens het ontbreken van een 'laisser passer/ID'. Of we hem nog eens van geld konden voorzien.

Dit keer kwam hij op een ongelegen moment, omdat we op het punt stonden te gaan eten en we daarna naar het vliegveld moesten om Anco's broer en vrouw af te zetten. Maar goed, Yaya was overtuigd van zijn verhaal en bleef flink aandringen, soms tot huilens toe. Anco en broer pakten de Malinese kaart erbij, al discussiërend of hij nu daadwerkelijk de bus richting grens had kunnen nemen in zo'n korte tijd of niet. En om welke reden hij dan 'zo dom' was geweest om diezelfde bus weer terug te nemen naar Bamako?

Anco wilde hem nog wel een kans geven, ikzelf was er niet zo zeker van. We konden hem, vond ik, op z'n minst een bord met eten geven. Dat deden we dus ook, ondertussen verder discussiërend wat we nu moesten doen. Anco besloot, wijs als hij is, de buurman en meer ervaren zendingswerker eens om advies te vragen. Wat bleek nu? 'Onze Aya' bleek op een zendingsnetwerk te worden omschreven als een leugenaar, die al meerdere mensen geld afhandig had gemaakt. Eén vrouw was zelfs zo bewogen door zijn verhaal, dat ze hem zo'n 200 euro aanbood.

Zodra Anco dit wist vroeg hij hem zijn tas en het geld dat hij over had. Anco en buurman doorzochten zijn tas, vonden niets noemenswaardig en scanden het papier waarmee hij mensen misleidde. Even rees de vraag wel of niet de politie te bellen, maar daarvoor hadden we 'geen tijd', vanwege de tocht naar het vliegveld. Om een lang verhaal ietsje korter te maken: Marc en Anco pakten hem bij zijn kraag, leidde hem naar de deur en zette hem buiten de poort. Maar zonder zijn tas terug te geven. Die kon hij de volgende dag komen kopen voor het geld dat hij van ons had gehad.

Opeens bleek onze zielige vluchteling niet zo zielig meer te zijn en kwam zijn ware, agressieve aard boven. Hij klom op de poort, huilde/schreeuwde om zijn tas en dreigde uiteindelijk met stenen onze 'geleende' auto te bekogelen. Nou, dat was het allemaal niet waard. Hij kreeg zijn tas terug met het verzoek nooit meer terug te komen. Pff, wat een belevenis...en wat kun je je soms vergissen in mensen ;-(

Ziek zijn is niet fijn

We hoorden per e-mail dat Nederland in de greep wordt gehouden van de griep. Nou, daar kennen we hier in Mali ook wat van, al moet je hier bij griep direct denken: Heb ik geen malaria? Wees niet bang, deze weblog zal geen ode worden over 'ziek zijn in Mali', maar wanneer je dat overkomt (mij dus in dit geval) kom je op allerlei gedachten...

By the way: ik heb geen malaria, maar gewoon verhoging en een maag die aardig van de kaart is. Waar ligt dit aan zou je zeggen? Moeilijk te benoemen, kan van alles zijn. Waren het de groenten die niet goed genoeg gewassen waren (met een beetje chloor)? Of heb ik teveel Malinese handen geschud, vervolgens mijn handen niet (goed genoeg) gewassen en iets van het eten gesnabbeld? Wie zal het zeggen, het is lastig te benoemen waarin 'een ziekte' zijn oorzaak vindt.

En dan te bedenken dat 'ziek- zijn' in Mali, wel te verstaan onder de Malinezen, aan de orde van de dag is. Zij zijn blij met de dagen dat ze gezond zijn. De gemiddelde leeftijd van Malinezen is 45 jaar, en velen halen deze leeftijd niet. Sterven ze niet aan Malaria, ziekte nummer 1, dan is het wel een combinatie van aids, buik tyfus, geven van geboorte (voor de vrouwen) etc.

Hey, zullen jullie zeggen, wat een sombere toon voor deze weblog. Dat krijg je als je dingen gaat overdenken op het moment dat je je niet lekker voelt. Dan krijg je, zoals ik een vriendin schreef, 'het verlangen' om in Nederland op de bank uit te zieken, liggend voor de tv met een dekbed over je heen. In Nederland vond ik het vaak wel wat hebben, ziek zijn. Niet te lang natuurlijk, maar een dagje of zo, om even weg zijn uit de sleur (werk, deadlines, etc). Het is erg om te bekennen, maar waar. Herkent iemand dit?

Maar hier in Afrika moet je gewoon een stuk beter op je gezondheid letten en vooral niet klakkeloos omgaan met een beetje verhoging. Altijd in hoogste staat van paraatheid zullen we maar zeggen. Maar goed, terug naar de goede kant van deze ervaring.

Ondanks alle 'ontberingen' waaronder Malinezen leven (droogte, tekort aan voedsel, ziek-zijn, sterfte), blijven ze de waarde van het leven zien & zal een Malinees niet zo snel bij de pakken neer gaan zitten. En dat is bewonderenswaardig. Al hebben Malinezen wel de gewoonte van Fransen overgenomen om voor elk wissewasje naar de dokter te gaan of een medicijn te vragen. Maar toch, doe het hen maar eens na, zonder de dingen te bezitten waar ons hartje (nu) naar uitgaat.

Deze weblog brengt dus eigenlijk 'een ode' aan de Malinezen, die zoveel beter met leven en dood kunnen omgaan dan velen in het Westen. Ziekte/dood hoort veel meer bij het leven, terwijl wij het in het westen zover mogelijk bij ons vandaan willen houden.

Mens en dier

Een vriendin bracht me op een idee, toen zij in haar dagboek vanuit Afrika ook iets over het straatleven daar vertelde. Om zo iets over te brengen van de 'andere wereld' waarin je nu leeft, voor zover dit mogelijk is natuurlijk ;-)

Tijdens het reizen door Mali valt me één ding erg op als je auto's (of liever gezegd busjes) ziet langskomen. Namelijk het dierenleed in Mali. De Nederlandse dierenbescherming zou een drukke baan hebben hier in Mali....Vandaag bijvoorbeeld zagen we, ter ere van het feest van het schaap morgen, overal om ons heen schapen lopen, liggen, spartelen etc. Schapen worden namelijk op een voor ons bijzondere wijze vervoerd. Met hun poten bij elkaar gebonden, op het dak van een busje/auto. Gewoon omdat dat ook bagage is...

Onbegrijpelijk in een land als Nederland, maar niet meer dan noodzakelijk in Mali. Het land waar overleven iedere dag weer centraal staat en je je dus niet bekommert om de wijze waarop je eten wordt vervoerd. Alhoewel, da's niet helemaal waar, want de beesten moeten wel levend op de plaats van bestemming komen. Maar ja, wij hebben ze ook gezien toen ze van zo'n 'reisje op het dak' naar beneden werden gehaald. Ze waren toch echt meer dood dan levend.

Vandaag zagen we een ander voorbeeld van dierenleed. Wat dachten jullie van een haan ondersteboven hangend achterop een brommertje? Sja, je moet het eigenlijk zien om je mond open te laten gaan van verbazing. En Marc (Anco's broer) en Anco maar zeggen: dat dat beest niet meer herrie schopt. Waarschijnlijk dacht hij daar al lang niet meer over na, na een flinke rit ondersteboven.

Nog even terug naar het 'feest van het schaap'. Al die schapen op ons pad zette me wel aan het denken over de betekenis van dit Islamitische feest. Een korte uitleg:

In de laatste maand van het moslimjaar vieren moslims ‘Ied-al-adha’, het Offerfeest, dat ook wel ‘het grote feest’ of ‘feest van Ibrahim’ of ‘Schapenfeest’ wordt genoemd. Moslims vieren dit feest, bij voorkeur in Mekka, op de tiende dag van de twaalfde maand van de islamitische kalender, als onderdeel van de haddj (pelgrimstocht). Maar ook de thuisblijvers vieren het feest, waarbij ze deelnemen aan gezamenlijke gebedsdiensten. Als men het enigszins kan betalen, slacht men een offerdier, bij vookeur een schaap of een geit.

Met dit feest herdenkt men het grote offer dat van Ibrahim werd gevraagd, toen hij de opdracht kreeg het dierbaarste dat hij bezat, zijn enige zoon, te offeren. Het is een feest voor de hele moslim-gemeenschap, verspreid over de wereld, die zich solidair voelt met de pelgrims. Tegelijkertijd is het voor iedere moslim een uiting van zijn individuele geloofsbeleving.

De schapen die ten offer worden gebracht krijgen de dag ervoor, vandaag dus, goed te eten en te drinken. Ook worden ze gewassen indien dit mogelijk is. Om zo 'op hun mooist' ten offer te kunnen worden gebracht. Bij het lezen van deze betekenis worden we ook stilgezet bij het christendom, ons eigen geloof. Het verhaal over Abraham (Ibrahim) en de opdracht om zijn enige zoon te offeren vinden we ook terug in de bijbel. Al herdenken we deze gebeurtenis niet op de wijze waarop onze Moslimbroeders dit doen. Voor ons is Jezus, het Lam Gods, in de plaats gekomen voor (o.a.) het doen van allerlei 'offers'. Hij maakte de weg open tot God.

Veelzijdigheid producten

Jullie hebben het vast wel eens gezien, op t.v. of in een boek/tijdschrift: een Afrikaans kindje al spelend met een autoband. Of bijvoorbeeld met coca cola doppen. Heel simpel, maar o zo leuk, vinden de kinderen in Afrika. Zo zie je ook op veel plaatsen zelfgemaakte vliegtuigjes, auto's, etc. van oud blik en / of ijzer. Erg goed / gedetailleerd gemaakt overigens.

Recycling is geen bekend begrip in Afrika, al zou je het bij sommige dingen wel zeggen...Zo zien de taxi's er over het algemeen uit alsof ze zo van de schroothoop gereden zijn. Je mag vaak blij zijn als de deuren op de normale manier (wat is normaal?) opengaan ;-) Het is overigens in West-Afrika echt een sport om zo lang mogelijk (uitgedrukt in jaren) met je auto te blijven rijden. Uiteraard zonder al te veel reparaties te laten uitvoeren. En dat gecombineerd met het feit dat bijna iedere auto die je voorbijrijdt op straat 'zwaar overbeladen' is.

Het mooiste voorbeeld van veelzijdigheid vond ik wel de interactie tussen Anco en de kleermaker door middel van een stuk papier. Aangezien de taalbarrière duidelijk aanwezig is als we hem een bezoek brengen, komen we er toch altijd met handen, voeten, en nu dus papier, uit. Om Anco's idee van een hoeslaken kracht bij te zetten, had hij een en ander op papier gezet. Deze ontwerpen op papier waren niet 'duidelijk' genoeg voor onze Bambara-sprekende kleermaker (die geen hoeslakens kent en gebruikt overigens...), waardoor Anco de schaar erin zetten en met vouwen begon. Om zo het concept nog duidelijker te maken.

Waarop hij vervolgens het papier onder de naaimachine legde en op die manier het ontwerp afmaakte en kon checken of hij ons goed begrepen had. Ja, dat had hij ons, op papier ;-) In de praktijk blijken ontwerpen weleens ietsje anders uit te pakken, maar daar ben je voor in West-Afrika. Concepten, denk kaders die voor ons vanzelfsprekend zijn, kunnen wel eens heel anders geïnterpreteerd worden door iemand uit een andere cultuur. En dat vormt dan ook één van de uitdagingen van het wonen en werken in het buitenland.

Zo zie je maar weer, papier is niet alleen om op te schrijven...

Waardeer elkaar in 2005!

De eerste weblog in het nieuwe jaar, het heeft even geduurd...Ik moest even weer wat inspiratie opdoen en uiteraard bijkomen van onze reis naar Freetown. Een geweldig avontuur en een reis waar we veel van geleerd hebben. Maar ja, het blijft uiteraard geen vakantie, nu gaan we weer volop aan de slag. Met het leren van Bambara, maar ook met ons 'toekomstige' werk. Daarover meer in een van de volgende weblogs. Deze keer wil ik het hebben over het uiten van waardering.

We zagen in Freetown zo'n geweldig voorbeeld hiervan. En ik moest er ook weer aan denken toen ik een artikel las van een oud-collega in het P-blad. Haar artikel ging in dit geval over het tegenovergestelde van het uiten van waardering: roddel.

Sja, hoe makkelijk is het vaak niet om je meer over te geven aan de roddel, dan aan het uiten van waardering tegenover elkaar. Zoals gezegd, het goede voorbeeld uit Freetown. Het vond overigens wel plaats binnen de muren van de kerk. Anco en ik hadden de eer om een zondag mee te gaan naar een Sierra Leonese kerk, nou dat hebben we geweten ;-) Het was toch wel even iets anders dan wat wij gewend zijn in Mali, waar toch de Franse invloed (i.p.v. de Engelse in Freetown) zichtbaar is in de diensten. Waarbij ik overigens niet zeg dat het een slechter of beter is dan het ander, het is gewoon anders.

O ja, de betreffende zondag was het een zondag waarop de voorgangers werden bedankt. En bedankt werden ze, op een geweldig hartelijke manier. Per rij kwamen gemeenteleden naar voren, deden iets in de collectemand en omhelsden de voorgangers (2 in totaal) innig onder het geven van bemoedigende woorden. En dat alles aangekleed met krachtige muziek. Nou, dat was me een waar feest om te zien en om aan deel te mogen nemen. Al voelden we ons natuurlijk als Nederlanders wel een beetje een vreemde eend in de bijt. Wat is dat toch soms, waarover we ons heen moeten zetten? Heeft Anco overigens minder last van dan ik, maar da's weer een heel ander verhaal ;-)

Maar goed, het zette me wel aan het denken. Praat positief over en naar elkaar en laten we elkaar in 2005 met name bemoedigen, op welke plaats en in welke situatie dan ook. Opdat we hierbij niet egoïstisch te werk gaan, maar de ander uitnemender achten dan onszelf. Overigens een citaat uit de bijbel: Fillipenzen 2:3...